Μήπως υποτιμούμε την αξία ενός καλού εικονογραφημένου βιβλίου για παιδιά;

Αυτό το πολύ ενδιαφέρον ερώτημα έθεσε η εδώ και 20 έτη εκπαιδευτικός Debra Kidd με άρθρο της στον ιστότοπο teachwire. Φέρνοντας ως παράδειγμα τις ζωηρές αντιδράσεις που είχαν οι μαθητές της όταν τους ζήτησε να προσπαθήσουν να δώσουν τη δική τους ερμηνεία σε ένα εικονογραφημένο βιβλίο με ελάχιστο κείμενο που χρησιμοποίησε ως διδακτικό υλικό, η Kidd κατέληξε στο συμπέρασμα πως «υποτιμούμε τη σημασία των εικονογραφημένων βιβλίων στη βιασύνη μας να δημιουργήσουμε αναγνώστες».

Ωστόσο, τι αξία έχει να δημιουργήσεις έναν αναγνώστη αν δεν έχει αναρωτηθεί πρώτα τι είναι αυτό που διαβάζει;  

Όπως πολύ σωστά σημειώνει η συγγραφέας του άρθρου, τα παιδιά είναι πρωτίστως μικροί «αρχαιολόγοι», οι οποίοι αναζητούν επιμελώς το νόημα, την πρόθεση και τον σκοπό ενός κειμένου. Η συνοδεία της εικόνας προάγει τη συγκεκριμένη διαδικασία από πολύ μικρή ηλικία.

Γιατί είναι σημαντική η διαδικασία της ανασκαφής;

Διότι η «ανάγνωση» των εικόνων επιτρέπει στα παιδιά να αναπτύξουν την τόσο σημαντική για την ενήλικη ζωή τους αναλυτική ικανότητα. Ποιος γονέας ή δάσκαλος δεν θα ήθελε να διαμορφώσει έναν άνθρωπο που θα μπορεί στο μέλλον να ερμηνεύει, εκτός από τα γλωσσικά, τα εξίσου σημαντικά οπτικά ερεθίσματα γύρω του, έχοντας επίγνωση πως τα πράγματα δεν είναι μόνο αυτό που φαίνονται; Έναν άνθρωπο που δεν θα σταθεί μόνο στο πρώτο επίπεδο ανάγνωσης μιας εικόνας, αλλά θα αναζητήσει την αλήθεια σε όλη της την πολυπλοκότητα σε ένα βαθύτερο επίπεδο;

Τα εικονογραφημένα παιδικά βιβλία σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρούνται επιφανειακά και η απομάκρυνση των παιδιών από αυτά από τα πρώτα σχολικά τους χρόνια έχει ως αποτέλεσμα να τα αποκόβουμε από μια πλούσια πηγή πληροφοριών και από μια διαδικασία που προωθεί τη δημιουργική σύνθεση των ερεθισμάτων. Γιατί μπορεί το κείμενο να είναι γλώσσα αλλά οι εικόνες μπορούν να εκφράσουν όλες τις γλώσσες.

Η πρόταση της Debra Kidd είναι άκρως ενδιαφέρουσα: τα ποιοτικά εικονογραφημένα βιβλία για παιδιά θα έπρεπε να διδάσκονται καθ’ όλη τη διάρκεια της σχολικής εκπαίδευσης και να αξιοποιούνται στις σπουδές επικοινωνίας και τέχνης.

Ένα παιδί –θέλοντας και μη– πρόκειται να περάσει κάποια χρόνια πάνω από κάθε λογής βιβλία. Η εικονογράφηση όμως είναι εκείνη που θα το βοηθήσει να αναπτύξει το συναισθηματικό δέσιμο με το κείμενο. Σίγουρα πολλοί από τους σημερινούς μικρούς αναγνώστες θα περνούν τα διαγωνίσματα του σχολείου διαβάζοντας, όμως πόσοι από αυτούς θα γίνουν πραγματικοί λάτρεις του βιβλίου για το υπόλοιπο της ζωής τους;

Μήπως η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι να μη σταματήσουν (ποτέ) την ανάγνωση εικονογραφημένων ιστοριών;

Οι Εκδόσεις Παπαδόπουλος υποστηρίζουν με θέρμη αυτή την ιδέα γι’ αυτό και παρακάτω θα βρείτε δύο εικονογραφημένα παιδικά βιβλία με μικρό κείμενο και εντυπωσιακές εικόνες που εξάπτουν τη φαντασία των μικρών (και όχι μόνο) αναγνωστών:

Η τίγρη που ήρθε επίσκεψη της Judith Kerr

Ένα βιβλίο που μετρά τουλάχιστον 15 μεταφράσεις και σχεδόν 50 έτη κυκλοφορίας. Όλα ξεκινούν όταν η Σοφία και η μαμά της ετοιμάζονται να πάρουν το τσάι τους, όταν ξαφνικά, δέχονται την απρόσμενη επίσκεψη μιας... τίγρης. Η ιστορία πλαισιώνεται από την κλασική εικονογράφηση της Judith Kerr ενώ το σύντομο και κατά κάποιο τρόπο μεταφορικό κείμενο έχει δεχτεί πολλές ερμηνείες, με όλες ωστόσο να διαθέτουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: πρόκειται για ένα βιβλίο που έχει προσφέρει σε χιλιάδες μικρά παιδιά καταφύγιο από την ανησυχία σε δύσκολους καιρούς.

Έτσι αισθάνομαι! του Christopher Silas Neal

Πώς μπορεί ένα παιδί να έρθει σε επαφή με την πληθώρα των συναισθημάτων, να μάθει να τα αναγνωρίσει, να μπορέσει να τα εκφράσει και να συλλάβει την έννοια της μετάβασης από το ένα συναίσθημα στο άλλο; O Christopher Silas Neal χρησιμοποιεί ένα σύντομο, επεξηγηματικό κείμενο και αφήνει τη λιτή, τρίχρωμη εικονογράφησή του να ταξιδέψει τους αναγνώστες στον μαγικό κόσμο των συναισθημάτων και της ερμηνείας τους.