Τα Μικρά Ταξίδια με τη Φαντασία του Ιουλίου Βερν και η μεγάλη σημασία τους

Ο Αντώνης Παπαθεοδούλου ξεκίνησε να γράφει παιδικά βιβλία επιθυμώντας να εκφράσει την ανάγκη του να δημιουργεί φανταστικούς κόσμους. Κάπου στην πορεία, και μέσα από τη συγγραφή, ανακάλυψε πως η δημιουργία τέτοιων πολύχρωμων, υπέροχων κόσμων κάνει τον πραγματικό μας κόσμο λίγο καλύτερο.

Μολονότι δεν χωρά αμφιβολία πως καθένα από τα μυθοπλαστικά σύμπαντα που πλάθει είναι πρωτότυπο και ευρηματικό, όπως κάθε καλός συγγραφέας, είχε πρότυπο έναν άλλον συγγραφέα. Στην περίπτωση του Αντώνη Παπαθεοδούλου δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από έναν συγγραφέα με ζωηρή φαντασία. Εύλογη, λοιπόν, η επιλογή του Ιουλίου Βερν.

Η αγάπη του Αντώνη Παπαθεοδούλου για τα βιβλία του Βερν και η επιθυμία του να γράφει για παιδιά τού έδωσαν την ιδέα να δημιουργήσει μια σειρά που να βασίζεται στα μυθιστορήματα του εμβληματικού συγγραφέα, η οποία όμως να απευθύνεται σε αναγνώστες μικρότερης ηλικίας. Έτσι γεννήθηκε η σειρά βιβλίων Μικρά ταξίδια με τη φαντασία του Ιουλίου Βερν που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος.

O Αντώνης Παπαθεοδούλου

Εγχείρημα διόλου εύκολο…

(… ό,τι ίσχυε δηλαδή και με τις αποστολές των ηρώων του Ιουλίου Βερν!)

Πώς θα μπορούσε ο συγγραφέας να κρατήσει όλη τη μαγεία των κλασικών μυθιστορημάτων, που περιλάμβαναν απίθανους χαρακτήρες, καινοτόμα μηχανήματα και εφευρέσεις, μακρινά ταξίδια και εξωτικές εξερευνήσεις, εστιάζοντας όμως σε μια αφήγηση που το νόημά της θα κατάφερνε να σταλάξει πολύτιμη γνώση και να εγείρει δυνατά συναισθήματα στους μικρούς αναγνώστες;

Η δημιουργική πραγμάτευση της αρχικής ιδέας κάθε μυθιστορήματος του Βερν από τον Παπαθεοδούλου εκφράζεται συνοπτικά από τον υπότιτλο που συνοδεύει τον κάθε τίτλο της σειράς «Μικρά ταξίδια με τη φαντασία του Ιούλιου Βερν». Παρακάτω, ακολουθούν οι αρχικές ιδέες που πραγματεύτηκε ο Ιούλιος Βερν και στις οποίες εστίασε ο Αντώνης Παπαθεοδούλου και βάσισε τις ιστορίες του:

1. Ο γύρος του κόσμου σε 80 μέρες ή ποιος είναι ο πιο πλούσιος!

Η ιστορία: Ποιος ήταν ο πλούσιος κύριος Φιλέας Φογκ, από πού κρατούσε η σκούφια του και τι δουλειά έκανε δεν ξέρουμε ακριβώς! Ξέρουμε όμως άλλα πράγματα ακριβώς. Ότι ξυπνούσε κάθε μέρα στις 8 ακριβώς, έτρωγε πρωινό στις 8:23 ακριβώς, ξυριζόταν στις 8:37 ακριβώς, έφευγε από το σπίτι του στην οδό Σάβιλ Ρόου του Λονδίνου στις 11:30 και γυρνούσε τα μεσάνυχτα στις 12:00 ακριβώς! Κι ακόμη ότι έβαλε στοίχημα να κάνει τον γύρο του κόσμου σε 80 μέρες ακριβώς!

Ο Ιούλιος Βερν ενσωματώνει στην αφήγησή του όλα τα παραδοσιακά και σύγχρονα μέσα μεταφοράς προκειμένου να αποδείξει πως ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες είναι εφικτός! Η ιστορία του Φιλέα Φογκ αποτελεί μια διαχρονική αναφορά στη δύναμη του ανθρώπινου μυαλού άλλα και του ανθρώπινου… πείσματος.

Μένοντας πιστός στο πνεύμα του κλασικού βιβλίου, ο Αντώνης Παπαθεοδούλου επικεντρώνεται και σε μια άλλη πτυχή της ιστορίας, αυτή που έχει να κάνει με την έννοια του πραγματικού πλούτου:

-          Είναι 22 Δεκεμβρίου, άργησα μια μέρα κι έχασα το στοίχημα, έχασα όλη την περιουσία μου, είπε στην Αούντα ο κύριος Φογκ. Δεν είμαι πια πλούσιος…

-          Μα εσύ δεν έλεγες πως πλούσιος είναι όποιος ταξιδέψει κι όποιος ζήσει τις πιο πολλές εμπειρίες; είπε η Αούντα.

Λοιπόν, αυτά που ζήσαμε μας έκαναν όλους πλούσιους!»

 

2. Από τη Γη στη Σελήνη ή το κανόνι της ειρήνης

Η ιστορία: Ο πόλεμος έχει τελειώσει και ο οπλοποιός Ίμπυ Μπάρμπικεϊν χαίρεται ιδιαίτερα γι’ αυτό, μόνο που θα ήθελε να μπορέσει να αξιοποιήσει το ταλέντο του για καλό σκοπό. Αυτό σκέφτεται καθώς κοιτάζει το φεγγάρι και τότε του έρχεται η ιδέα να κατασκευάσει ένα τεράστιο κανόνι και να εκτοξεύσει με αυτό ένα βλήμα ως τη Σελήνη. Στο τολμηρό εγχείρημά του βρίσκει συμμάχους τον θαρραλέο Γάλλο Μισέλ Αρντάν αλλά και τον παλιό αντίπαλό του στον πόλεμο, τον πλοίαρχο Νίκολ.

Σε αυτό το έργο που γράφτηκε το 1865 (!), ο Ιούλιος Βερν καταπιάστηκε με την εξερεύνηση του Διαστήματος αλλά και την αεροναυπηγική.

Δίχως να αφαιρεί τίποτα από το δέος της ευρηματικής αφήγησης του Βερν, ο Παπαθεοδούλου επιλέγει να προωθήσει μέσα από το κείμενό του τα ιδανικά της ειρήνης και της συνεργασίας:

Χρειάζεται θάρρος και τόλμη για να προχωράμε, αγαπητοί μου! Σκεφτείτε...

Στην αρχή οι άνθρωποι πηγαίναμε στα τέσσερα, ύστερα σηκωθήκαμε στα δύο μας πόδια, ύστερα ταξιδεύαμε με το άλογο, με άμαξα, με σιδηρόδρομο και τώρα ήρθε η ώρα να φτάσουμε ακόμη πιο μακριά, να ταξιδέψουμε με μια οβίδα ως το φεγγάρι! Και να ξέρετε... Δε θα πάω μόνο εγώ στο φεγγάρι... Ολόκληρη η ανθρωπότητα θα μάθει από αυτό το ταξίδι...

Όλοι μαζί θα πάμε ως εκεί! Όλοι!

-          Κι εγώ, είπε ο κύριος Μπαρμπικέιν.

Θα μπω κι εγώ μαζί σου στην οβίδα...

-          Κι εγώ, ακούστηκε άλλη μια φωνή!

Ήταν ο κύριος Νίκολ! Ως κι εκείνος είχε πειστεί για το σπουδαίο ταξίδι!

Το κανόνι της ειρήνης είχε ήδη νικήσει!

 

3. Ταξίδι στο κέντρο της Γης ή ένας πλανήτης γεμάτος μυστικά

Η ιστορία: Ουάου! είπα και έκανα να πιάσω με προσοχή το βιβλίο στα χέρια μου, όταν έξαφνα μέσα από τις σελίδες του γλίστρησε ένα μικρό κομματάκι χαρτί διπλωμένο στα τέσσερα! Ήταν ένα μυστικό μήνυμα που έβαλε εμένα και τον θείο μου, τον διάσημο καθηγητή Ορυκτολογίας Όττο Λίντενμπροκ, σε μεγάλες περιπέτειες. Περιπέτειες που οδηγούν στο κέντρο της… Γης!

Συνοδοιπόροι του καθηγητή Λίντενμπροκ στο ταξίδι προς το κέντρο της Γης είναι ο ανιψιός του Άξελ και ο Ισλανδός οδηγός τους, ο Χανς.

Σε αυτό το μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας που κυκλοφόρησε το 1864, ο Βερν αποφάσισε να ασχοληθεί με τα μυστικά της γεωλογίας.

Ο Αντώνης Παπαθεοδούλου, εκτός από ένα συναρπαστικό ταξίδι στον πυρήνα της Γης, δίνει έναν εναλλακτικό τόνο στη διάσημη ιστορία μέσα από τη φράση του καθηγητή Λίντενμπροκ πως «Τα λάθη είναι χρήσιμα για την επιστήμη».

4. 20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα ή ο Νέμο, ο Ναυτίλος και άλλαμυστήρια του βυθού

Η ιστορία: Τι είναι αυτό το παράξενο αντικείμενο που τρομοκρατεί τους ναυτικούς το 1866; Θαλάσσιο τέρας ή ανθρώπινο κατασκεύασμα; Ποια είναι τα μυστικά του Ναυτίλου; Τι μας κρύβουν τα άγνωστα βάθη των ωκεανών; Ποιος είναι στ’ αλήθεια ο πλοίαρχος Νέμο;

Απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα δίνουν –ή προσπαθούν να δώσουν– ο καθηγητής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Παρισιού Πιερ Αρονάξ, ο πιστός βοηθός του Κονσέιγ και ο περίφημος φαλαινοθήρας και καμακιστής Νεντ Λαντ, οι οποίοι θα βρεθούν «φιλοξενούμενοι» του πλοιάρχου Νέμο στον «Ναυτίλο» του και μαζί θα ζήσουν μια συναρπαστική περιπέτεια κάτω από τη θάλασσα.

Ο Ιούλιος Βερν εξέδωσε αυτό το έργο το 1869, προφητεύοντας την κατασκευή του υποβρυχίου. Πέρα από τη ναυπηγική, οι μαγευτικές περιγραφές του βυθού φανερώνουν και την αγάπη του συγγραφέα για την ωκεανογραφία.

Ο Αντώνης Παπαθεοδούλου επιχειρεί μέσα από τη δική του διασκευή να πλησιάσει λίγο περισσότερο τον κεντρικό ήρωα του βιβλίου, τον μυστηριώδη πλοίαρχο Νέμο:

Σαν στρείδι ήταν κι ο πλοίαρχος Νέμο. Απ’έξω φαινόταν κλειστός και σκληρός, μα μέσα του έκρυβε μια καλοσύνη που έλαμπε σαν μαργαριτάρι.

Ταυτόχρονα, πραγματοποιεί και μια «βουτιά» στην ελληνική ιστορία και μυθολογία, με ειδική αναφορά στον αγώνα της ανεξαρτησίας των κατοίκων της Κρήτης ενάντια στους Τούρκους (η Κρήτη κατόρθωσε να αποσχιστεί από την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1896) και στην επίσκεψη των ηρώων στη χαμένη Ατλαντίδα, τη μυθική πόλη των Ατλάντων που, όπως έλεγε ο Πλάτωνας, βρισκόταν πέρα από τις Ηράκλειες Στήλες και είχε βυθιστεί χιλιάδες χρόνια πριν!

5. Ροβήρος ο κατακτητής ή ο καπετάνιος των ουρανών!

Η ιστορία: Μπορείτε να φανταστείτε όλους τους ανθρώπους του κόσμου να κοιτούν τον ουρανό με απορία; Όλους ταυτόχρονα; Κάπως έτσι ξεκινά αυτή η ιστορία! Γιατί παράξενα πράγματα συμβαίνουν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης. Μουσικές ακούγονται από τον ουρανό… Παράξενα σημάδια εμφανίζονται πάνω από πόλεις και χωριά και εξαφανίζονται σε μια στιγμή…

Κι είναι όλα ανεξήγητα. Γιατί βρισκόμαστε στο 1880 και οι άνθρωποι δεν έχουν ακόμη κατακτήσει τον ουρανό. Κανείς δεν έχει καταφέρει να φτιάξει μια ιπτάμενη μηχανή. Κανείς εκτός από έναν: Τον Ροβήρο!

Ο Ιούλιος Βερν καταπιάνεται σε αυτό του το έργο με τις αγαπημένες του τεχνικές επιστήμες, την αεροπλοΐα και τη ναυπηγική.

Από το Σικάγο των ΗΠΑ ως την Καμτσάτκα της Σιβηρίας και την Ιαπωνία, η αφήγηση του Αντώνη Παπαθεοδούλου μάς ταξιδεύει σε μέρη μακρινά. Όμως εκείνο που μας μένει περισσότερο είναι ένα σημαντικό μάθημα περί ισότητας και ένα δυνατό επιχείρημα ενάντια στην ξενοφοβία:

Ελπίζω στο ταξίδι που κάνατε στο Άλμπατρος να πήρατε ένα μάθημα. Στους χάρτες σας βάζετε χρώματα και γραμμές και σύνορα για να θυμάστε όλα αυτά που σας χωρίζουν, όμως είδατε πως, από ψηλά, ο κόσμος μας φαίνεται ένας! Ένας και μοναδικός! Και αν μια μέρα, όλοι μαζί, ενώσετε τις δυνάμεις και τις ιδέες και τις ανακαλύψεις σας, τότε θα γίνετε πραγματικά δυνατοί!

Ροβήρος

6. Πέντε εβδομάδες με το αερόστατο ή η γνώση είναι περιπέτεια!

Η ιστορία: Κοιτάξτε το χάρτη της Αφρικής, αξιότιμοι συνάδελφοι. Οι ευρωπαίοι θαλασσοπόροι γυρίζουν την ήπειρο αυτή εδώ και χρόνια γύρω γύρω κι έχουν χαρτογραφήσει τα παράλιά της με λεπτομέρεια. Όμως ο χάρτης, έχει στη μέση μια μεγάλη… τρύπα! Τι υπάρχει εκεί, στην καρδιά της Αφρικής, κανείς δεν ξέρει. Όμως εγώ θα το ανακαλύψω! Όσοι το προσπάθησαν συνάντησαν τρομερά εμπόδια και σταμάτησαν…

-          Και τι θα κάνετε Δόκτορα Φέρκγιουσον αν συναντήσετε κι εσείς εμπόδια; ρώτησε κάποιος από το πλήθος.

-          Μα απλούστατα θα περάσω από πάνω τους, απάντησε ο Φέργκιουσον και το κοινό ξέσπασε σε γέλια και χειροκροτήματα.

Γιατί ο Δρ. Φέργκιουσον, είχε ένα παράτολμο σχέδιο…

Σε αυτό το έργο που θεωρείται το πρώτο μυθιστόρημα του Βερν, στο οποίο και δοκίμασε τη «συνταγή» των μελλοντικών του έργων, δηλαδή ένα κείμενο γεμάτο περιπέτεια και ταξιδιωτικές περιγραφές που περιέχουν γεωγραφικές, τεχνολογικές και ιστορικές λεπτομέρειες, ο συγγραφέας προβάλλει την αεροπλοΐα, τη γεωγραφία και την εξερεύνηση.

Παρόλο που ο Αντώνης Παπαθεοδούλου δίνει και εκείνος ιδιαίτερη έμφαση στη μαγεία της εξερεύνησης και τη γνώση που προσφέρει:

-          Λοιπόν, δεν είναι πιο ωραία να ταξιδεύουμε μόνο νύχτα και σε τόσο μεγάλο ύψος; είπε ο Ντικ Κένεντι που είχε ηρεμήσει.

-          Ε όχι βέβαια, Ντικ! Δεν ήρθαμε για την ηρεμία, αλλά για την περιπέτεια της γνώσης, για να βρεθούμε όσο πιο κοντά γίνεται σε αυτή την άγνωστη ήπειρο, να παρατηρήσουμε, να μάθουμε τα πάντα γι’αυτήν…είπε ο Δρ. Φέργκιουσον και συνέχισε να παρατηρεί τους αστερισμούς του.

Εντούτοις, η πένα του Αντώνη φωτίζει και μια άλλη πτυχή της ιστορίας, αυτή που φανερώνει τον κίνδυνο του να γίνει η εξερεύνηση…κατάκτηση και καταπάτηση:

-          Από τον ενθουσιασμό τους δεν πρόσεξαν μια ομάδα ιθαγενών που ετοιμαζόταν με τόξα και βέλη να τους επιτεθεί! Ο Ντικ Κένεντι έπιασε το κυνηγετικό του τουφέκι, έτοιμος για μάχη αλλά ο Τζο τον σταμάτησε, έδειξε τα τσιμπήματα του και είπε…

-          Δεν φταίνε εκείνοι, Ντικ, εμείς ήρθαμε στο ποτάμι τους!

Κι άρχισαν να τρέχουν προς το αερόστατο για να σωθούν!

Αναμφίβολα, ο Αντώνης Παπαθεοδούλου –ως άλλος Φιλέας Φογκ– κέρδισε το στοίχημα της απαιτητικής διασκευής των έργων του Ιούλιου Βερν! Είχε βέβαια στο πλευρό του και τον δικό του Ζαν Πασπαρτού, την εικονογράφο Ίρις Σαμαρτζή! Χάρη στο πρωτότυπο εικαστικό στυλ της που συνδυάζει τη ζωγραφική με το κολάζ, η βραβευμένη εικονογράφος κατορθώνει να δώσει τρισδιάστατη και ζωηρή μορφή στους υπέροχους κόσμους που έπλασε με τη φαντασία του ο Ιούλιος Βερν, ενώ παράλληλα συμπληρώνει την αφήγηση του Αντώνη Παπαθεοδούλου με μικρές λεπτομέρειες που συχνά δεν αναφέρονται στο κείμενο και που ο μικρός αναγνώστης ανακαλύπτει μόνος του στην εικονογράφηση…

Ίρις Σαμαρτζή & Αντώνης Παπαθεοδούλου

Ο Ιούλιος Βερν ήταν ένας συγγραφέας που είχε μονίμως το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον. Τι να επιφυλάσσει λοιπόν το μέλλον για τα Μικρά Ταξίδια στη Φαντασία του Ιούλιου Βερν; 

Για αρχή την ισπανική και καταλανική έκδοση των δύο τίτλων της σειράς, Ο γύρος του κόσμου σε 80 μέρες και τις 20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα που κυκλοφορούν από τον οίκο Onada Edicions, ενώ ετοιμάζεται και η έκδοση του Ταξίδι προς το κέντρο της γης.

Και για τη συνέχεια...πολλά ακόμα συναρπαστικά ταξίδια με την πένα του Αντώνη Παπαθεοδούλου και τη γραφίδα της Ίριδας Σαμαρτζή!

Εξάλλου, ο Ιούλιος Βερν έγραφε αδιάλειπτα ένα βιβλίο τον χρόνο για περισσότερα από 40 έτη!